Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje nad projektem nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Celem zmian jest objęcie umów cywilnoprawnych obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi – emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym. Wyjątkiem będą umowy zawierane przez uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów do ukończenia 26. roku życia.
Szczegóły projektu
Choć szczegóły projektu nie zostały jeszcze ujawnione, planowane regulacje mają być omawiane na najbliższym posiedzeniu Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. Obecnie umowy o dzieło nie są oskładkowane, a w przypadku umów-zleceń składki są wymagane tylko wtedy, gdy u innego pracodawcy opłacane są składki przynajmniej od minimalnego wynagrodzenia.
Kontekst europejski
Polska jest jednym z niewielu krajów w Europie, które pozwalają na pracę bez obowiązku odprowadzania składek. Tomasz Lasocki z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich podkreśla, że pełne oskładkowanie umów cywilnoprawnych jest jednym z kluczowych warunków, które Polska musi spełnić, aby otrzymać fundusze z Krajowego Planu Odbudowy (KPO).
Konieczność reformy systemu ubezpieczeń
Lasocki zaznacza, że zmiany te są niezbędne, aby zapewnić pracownikom dostęp do systemu ubezpieczeń społecznych oraz zapobiec wykorzystywaniu umów cywilnoprawnych jako narzędzi do nieuczciwej konkurencji. Obecnie zasady oskładkowania są niejednolite, co prowadzi do sytuacji, w której składki mogą być pobierane od niższego wynagrodzenia, a nie od wyższego.
Ujednolicenie zasad
Ekspert wskazuje, że celem zmian powinno być zapewnienie pracownikom konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego, co obejmuje emerytury, renty i inne świadczenia. Reforma powinna dotyczyć nie tylko umów-zleceń, ale także umów o dzieło, które obecnie są poza systemem ubezpieczeń. Obecnie trzy czwarte osób ubezpieczonych w ZUS pracuje na etatach, a jedna czwarta podlega ubezpieczeniom na innej podstawie.
Wyzwania związane z oskładkowaniem młodych ludzi
Lasocki podkreśla, że należy również znaleźć sposób na oskładkowanie umów młodych ludzi do 26. roku życia, aby umożliwić im płynne wejście na rynek pracy bez obniżania poziomu ich bezpieczeństwa socjalnego. Obecnie zlecenia młodych ludzi nie są w ogóle oskładkowane, co oznacza brak ochrony w przypadku wypadków przy pracy.
Limity kwotowe
Ekspert zwraca uwagę na konieczność utrzymania górnego limitu kwotowego, do którego odprowadzane są składki. Dzięki temu system emerytalny nie obciąża państwa zbyt dużymi kosztami, a jednocześnie jest korzystny dla osób dobrze zarabiających, ponieważ składki są corocznie waloryzowane.
Obawy freelancerów
Planowane zmiany budzą obawy wśród freelancerów. Agencja praktycy.com ocenia, że oskładkowanie wszystkich umów, w tym umów o dzieło, to krok w złym kierunku. Eksperci podkreślają potrzebę systemowego rozwiązania, które nie zniszczy dynamicznie rozwijającej się branży freelancingu, a jednocześnie zreformuje system emerytalny w sposób przemyślany i skuteczny.